جمله ی حکیمانه ی حکیم

حکیم بزرگ شیخ الرئیس ابو علی سینا گوید: سه چیز موجب کمال آدمی است: عشق عفیف، آواز لطیف، عبادت با فکر.

شارحان سخن شیخ گفته اند: مراد از «عشق عفیف» عشق به شمایل است نه عشق به صورت. عشق به شمایل یعنی حسن ترکیب و تألیف موجودات در همه ی عالم یکسان است و آن عبارت از فهمیدن انتظام موافق با حکمتی است که کلیه ی موجودات تحت آن انتظام قرار دارند.

مراد از «آواز لطیف» آواز خوشی است که جذبه ی روحانی در آدمی ایجاد نماید و روح را از ظاهر اجسام منصرف کرده، به معنای موجودات متوجه سازد تا موجب کمال عرفانی او گردد.

مقصود از «عبادت با فکر» آن است که آدمی خود را جزء کوچکی از نظام لایتناهی عالم بداندو در مقابل نظام کلی خاضع و خاشع بوده، آفریننده را پرستش نماید ولی نه پرستشی که از روی نادانی و بدون فکر و عرفان باشد بلکه آن پرستشی موجب کمال است که در نتیجه ی تفکر پی به حکمت نظام عالم هستی برده و در مقابل آن تعظیم و سجود بجا آرد.

*حسینعلی راشد-جمال و حکمت*